Okiem psychologa.
Zachowanie. Co sprawia, że nastolatki zachowają się w typowy nastoletni sposób?
Adolescencja z łacińskiego adolescere oznacza dorastać. Są trzy główne powody, w oparciu o które możemy stwierdzić, że czas ten jest ważnym, odrębnym biologicznym okresem rozwoju występującym we wszystkich kulturach.
Po pierwsze istotne zmiany obserwujemy w zachowaniu. Podejmowanie ryzyka, brak pewności siebie, poszukiwanie nowości, uleganie wpływom rówieśników jest obserwowane w różnych kulturach. Badacze z uniwersytetu Temple w Pensylwanii przeprowadzili interesujące badania odnoszące się do poszukiwania wrażeń i samoregulacji. Te pierwsze związane jest z pragnieniem poszukiwania nowych doświadczeń oraz podejmowania ryzyka, zaś samoregulacja dotyczy zdolności kontrolowania się i podejmowania decyzji. Przebadali oni ponad pięć tysięcy młodych ludzi w wieku od 10 do 30 lat, pochodzących z różnych krajów: Chin, Cypru, Filipin, Jordanii, Indii, Stanów Zjednoczonych, Kenii, Kolumbii, Szwecji, Tajlandii oraz Włoch. We wszystkich kulturach można było znaleźć istotne podobieństwa: 1) poszukiwanie wrażeń wzrastało od 10 roku życia, osiągając swój szczyt w wieku 19 lat, a następnie spadało, 2) samoregulacja zaś od 10 do 25 roku życia wzrastała, a następnie ulegała stabilizacji. Z przeprowadzonych badań wynika istotna informacja dotycząca młodych ludzi – w różnych kulturach możemy mieć odmienne społeczne oczekiwania wobec nich, natomiast jeżeli chodzi o zachowania to „młodzi” zachowują się wszędzie tak samo bez względu na kulturę, w której żyją.
Drugim ważnym powodem świadczącym za odrębnością okresu dojrzewania jako jedynego w swoim rodzaju rozwoju biologicznego, jest fakt wszystkie ssaki przechodzą okres dojrzewania i przejawiają dla niego typowe zachowania. Weźmy na przykład pod uwagę szczury. Szczurze nastolatki przez 30 dni swojego nastoletniego życia (u człowieka trwa on ponad 10 lat 🙂) są bardziej skłonne do podejmowania ryzyka, szukania nowych wrażeń. Inny przykład, fragment wywiadu strażniczki australijskiej służby ochrony dzikiej przyrody obrazujący zachowanie się nastoletnich wombatów: Jako niemowlęta są przylepne, urocze, spędzają z mamą 24 godziny na dobę […]. Kiedy zaczynają dojrzewać i przechodzą pokwitanie, po prostu nienawidzą wszystkich i wszystkiego. Reasumując, można wskazać na typowe, charakterystyczne zachowania nastolatków występujące wśród różnych gatunków.
Po trzecie, zachowanie nastolatków jest także typowe na przestrzeni wieków. Już starożytni wskazywali, że młodzież […] Woli zajmować się bzdurami zamiast nauką. Tak o młodych ludziach wypowiadał się między innymi Sokrates
(469 – 399 p.n.e.). Oczywiście tych przykładów można byłoby mnożyć. Przez wieki młodzi ludzie byli/są przedstawiani w taki sam, stereotypowy sposób co współcześnie. Wypływa z tego waży wniosek – młodzi ludzie zachowują się w typowy dla siebie sposób, i nie jest to żaden współczesny wynalazek.
Opracowani na podstawie:S. J. Blakemore, Sekretne życie mózgu nastolatka, Mamania, Warszawa 2021
