Wiem i potrafię – o tym jak kształtuje się poczucie własnej wartości, część 2
„Jestem w porządku i mam swoją wartość tylko dlatego, że istnieję”.
Jesper Juul
Ktoś, kiedyś poczucie wartości porównał do budowy domu. Jeżeli chcemy, aby nasz dom był solidny, powinniśmy zainwestować w stabilne fundamenty i dobre materiały. Czasami jednak zdarza się tak, że materiały, które wybraliśmy do jego budowy nie są zbyt trwałe. Przekładając to na poczucie wartości, trudno jest sobie wyobrazić szczęśliwego człowieka, i tego małego jak i dużego, jako osobę szczęśliwą, spełnioną, jeżeli jego poczucie wartości nie było odpowiednio wzmacniane.
Co zatem robić, jakie podejmować działania, aby nasze dziecko było szczęśliwą, spełnioną osobą, aby miało satysfakcję z bycia tym kim jest – „jestem ok, taki, jaki jestem”. Poniżej kilka sformułowań, co może być przydatne w budowaniu poczucia wartości u dziecka.
1. Warto zadbać o atmosferę, w której dziecko zachęca się do podejmowania prób, nawet jeżeli zakończą się one fiaskiem. Sam bowiem fakt podjęcia próby dowodzi tego, że jest się wartościową jednostką, nawet w sytuacji niepowodzenia.
2. Nie należy także przywiązywać istotnej wagi do rezultatów. Dzieci potrafią zróżnicować zasłużone pochwały jak i takie, na które nie zasługują np. w sytuacji kiedy rodzice reagują nadmiernym entuzjazmem za takie sobie wypracowanie. Jeżeli już chwalimy, to wtedy gdy to ma sens, gdy jest za co. Jeżeli widzimy jednak, że nasze dziecko na kiepski nastrój, a my chcemy poprawić mu humor, to warto znaleźć mocne punkty w słabym wypracowaniu, i pochwali je za nie. Starajmy się doceniać wysiłek, zaangażowanie dziecka, a nie tylko sam efekt.
3. Warto dostrzegać, akceptować dziecko takim jakim jest. Bez ocen, etykietek, nawet tych pozytywnych. Kiedy mnie potrzebuje – zawsze jestem w pobliżu.
4. Stworzyć atmosferę miłości, czułości, aby dziecko czuło się kochane. Uśmiech, spojrzenie, drobne gesty pokazują, że jesteśmy przy dziecku, że zachęcamy go do podejmowania nowych działań. Jeżeli natomiast używamy ciągle określeń „nie rób tego”, „uważaj”, to dziecko otrzymuje komunikat „nie uda ci się”, co nie oddziałuje pozytywnie na poczucie własnej wartości.
5. Ważne jest także, aby dziecko nauczyło się wyrażać swoje uczucia, aby nie zaprzeczało im. Naturalnym modelem jak to się robi są rodzice. W sytuacji kiedy sami nie potrafimy wyrazić tego co czujemy, to trudno jest mam przekazać to innym. Warto jednak podjąć wysiłek nauczenia się tego. Znajdzie to bowiem następnie przełożenie na relacje z innymi osobami.
To co zostało powiedziane są to drobne kwestie związane z kształtowaniem poczucia własnej wartości. Wydaje się jednak, że pewne elementy są nieodzowne w jego budowaniu – to mądra miłość jak i rozumne zaufanie. Warto podkreślić, że to co dostaną od nas dzieci, będzie im towarzyszyło przez całe życie.
Opracowano na podstawie:
Piotrowska A., Świerżewska E., „Nastolatki pod lupą. Poznaj, by zrozumieć”, Zielona Sowa, Warszawa 2017
Stępień – Proszewska A., „Jak zrozumieć nastolatka”, Natuli, Szczecin 2023
