Okiem psychologa 6
Jak rozmawiać, aby się dogadać
Rozumienie potrzeb innych ludzi nie oznacza, że nie możemy dążyć do zaspokojenia własnych. Interesujemy się i własnymi – i cudzymi potrzebami.
Marshall B. Rosenberg
Rodzina stanowi pewnego rodzaju system, który zmienia się w trakcie swojego funkcjonowania, podobnie jak zmieniają się bohaterzy danego systemu. Możemy to zauważyć, kiedy pewne stare sposoby działania przestają być funkcjonalne, kiedy pewne sposoby dogadywania się przestają być skuteczne. Pojawia się zatem potrzeba wypracowania nowych sposobów jakości bycia, porozumiewania się ze sobą, które biorą pod uwagę zarówno potrzeby osób dorosłych jak i nastolatków. Warto się zatem zastanowić, co utrudnia komunikację, co można zrobić, aby być w kontakcie i się dogadać.
Badacze, zajmujący się relacjami społecznym, wskazując na przyczyny trudności w komunikacji pomiędzy rodzicem a nastoletnim dzieckiem, najczęściej wskazują na następujące przyczyny:
1.Zmiana relacji. Młody, dorastający człowiek chce być traktowany godnie. Chce, aby szanowano jego prawa, poglądy. Kiedyś zgadzał się z panującymi w domu regułami,
zasadami – w okresie adolescencji je kwestionuje. Pragnie wyrazić swoją opinię na dany temat. Rodzice również potrzebują szacunku i przestrzegania/poszanowania zasad. Jednak mogą oni działać z pozycji władzy rodzicielskiej.
2. Młodzi ludzie podważając domowe zasady, wybory rodziców, mogą używać krytycznych uwag, raniących słów. Powoduje to różnorodne reakcje ze strony rodziców.
3. Wzmocnieniu ulega autonomia młodej osoby. Nastolatek chce decydować o sobie, sprawach, które jego dotyczą. Strategie wpływu, które kiedyś działały na dziecko, niestety nie mają już mocy sprawczej.
4. Pojawiają się również nowe zagadnienia, tematy stanowiące często podstawę do napięć i starć pomiędzy rodzicami i nastolatkami. Do bardzo popularnych można zaliczyć np. czas ekranowy, utrzymanie porządku we własnym pokoju, relacje z rówieśnikami, wywiązywanie się z obowiązków domowych, wymieniając choćby te najpopularniejsze.
W wielu przypadkach podstawą wymienionych trudności są nasze niezaspokojone, często nieuświadomione potrzeby. Rodzi to różnorodne napięcia i powoduje stres w relacji z drugą osobą. Jak zatem komunikować się konstruktywnie w trudnych sytuacjach? Wydaje się, że dwa elementy są nieodzowne, jeżeli chodzi o konstruktywną komunikację: uświadomienie sobie sowich celów, priorytetów oraz określenie tego, co utrudniania nam komunikację. Pozwoli to nam nie wchodzić w tryb działania za automatu – „zawsze tak robię”. Ponadto będzie to stanowiło podstawę do wypracowania nowych, bardziej adaptacyjnych schematów do aktualnie panującej sytuacji.
O „zabójcach kontaktu”, pewnego rodzaju „maczugach komunikacyjnych” w następnej części.
Opracowano na podstawie:
Stępień – Proszewska A., „Jak zrozumieć nastolatka”, Natuli, Szczecin 2023
